U Herceg Novom je započela dugo očekivana rekonstrukcija tvrđave Španjola, jednog od najznačajnijih fortifikacionih objekata na crnogorskoj obali. Ova tvrđava iz 16. vijeka zadržala je autentičan perimetar kvadratne osnove sa četiri ugaone rondele, južnim bedemom i naknadno izgrađenom merzerskom baterijom.
Vizija projekta: kreativni hab u srcu baštine.
Cilj projekta nije samo očuvanje dragocjenog arhitektonskog nasljeđa, već i njegovo pretvaranje u savremeni kreativni hab – prostor za rad, boravak i prezentaciju u oblasti kulture i kreativnih industrija.
Tvrđava će dobiti:
- radne, izložbene i rezidencijalne prostore za umjetnike,
- scenske prostore na otvorenom i zatvorenom,
- administrativne i tehničke sadržaje, uz striktno poštovanje postojeće arhitekture. 
Arhitektonska valorizacija i izvođenje radova
Projekat potpisuje Enforma iz Kotora, sa saradnicima na svim fazama projektne dokumentacije. Reviziju je izvršio Centar za arhitekturu i urbanizam – CAU, dok nadzor sprovode MEPING PRO i Arhitektonski fakultet Univerziteta Crne Gore.
Projekat je zasnovan na detaljnom istraživanju, arhitektonskom snimanju i valorizaciji tvrđave s ciljem minimalnog uticaja na originalnu strukturu, a maksimalnog društvenog efekta.
Investicija i međunarodna saradnja
Rekonstrukcija se realizuje u okviru projekta „SA CREATIVITY“ (South Adriatic Creativity), kroz Interreg IPA program Južni Jadran 2021–2027.
Nosilac projekta je Ministarstvo kulture i medija Crne Gore, a partneri su:
- Nacionalna turistička organizacija Crne Gore,
- Ministarstvo turizma Albanije,
- Regije Pulja i Molize iz Italije.
Vrijednost prve faze iznosi 2,5 miliona eura, od čega je 1,6 miliona finansirano iz EU fondova, dok 900.000 euradolazi iz državnog budžeta. Izvođač radova je renomirana
kompanija Koto.
Prva faza radova (do marta 2026.)
Obuhvata:
- sanaciju spoljnog odbrambenog perimetra i svih rondela,
- rekonstrukciju velikog rezidencijalnog objekta unutar zidina,
- izgradnju tehničkog bloka sa sanitarnim objektima za posjetioce,
- razvod instalacija potrebnih za buduću funkcionalnost tvrđave.
Otvoren prostor za zajednicu i kulturu
Revitalizacijom tvrđave Španjola, Herceg Novi dobija međunarodno prepoznatljiv centar kreativnih industrija koji povezuje umjetnost, turizam i savremenu produkciju. Tvrđava će tokom cijele godine biti dostupna za kulturne manifestacije, izložbe, boravke umjetnika i istraživačke kampove, privlačeći najširu publiku – od lokalnog stanovništva, turista, do kreativaca iz regiona i šire.
Ovaj tekst je napisan u sklopu projekta fonda za podsticanja pluralizma i raznovrsnosti medija.
