Trinaesta, po redu, međunarodna hortikulturna izložba Floralies Internationales 2024, sa tradicijom održavanja na svakih pet godina od 1956. godine, svečano je otvorena 16.05.2024. godine u Nantu (departman Vandeja). Ova manifestacija jedna je od vodećih hortikulturnih manifestacija u Evropi, koju posjeti i do 250 000 ljudi i smatra se jednom od najsposjećenijih događaja u Francuskoj. Imajući u vidu da je Francuska domaćin ovogodišnjih Olimpijskih igara, tema manifestacije je Igre, i to u pet podtema: igre na vodi, igre djetinjstva, intelektualne igre, vrtne igre i sportske igre.
Arhitektonski fakultet u Podgorici UCG u partnerstvu sa Ministarstvom prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, a na osnovu potpisanog Memoranduma o saradnji i uz podršku Glavnog grada, predstavlja Crnu Goru sa paviljonom LUDIS IN SALE / Igre u soli, u potkategoriji ,,igre iz djetinjstva”. Među 100 izlagača, primarno iz Francuske i 24 zemlje iz inostranstva, Crna Gora je jedina na ovoj manifestaciji zemlja iz regiona koja učestvuje na ovom prestižnom događaju.

Paviljon Crne Gore, rezultat je istraživanja na završnoj godini, što je ujedno bio i semestralni zadatak na predmetima Arhitektonska radionica i Parterna arhitektura. Pet timova studenata ponudilo je svoj odgovor i koncept paviljona na zadatu temu, konkurišući na taj način za realizaciju. Kreativnost i kvalitet svih pet rješenja, ogleda se u veoma zrelom promišljanju konteksta, ali i zadate teme, pri čemu studenti na veoma inovativan, i svjež dizajnerski način, interpretiraju elemente konteksta, koristeći ga za igru. Svaki rad posjeduje snažno izražen ekološki pristup, kao i cikličan proces upotrebe materijala, te na taj način studenti pristupaju odabiru vune, sijena, soli, koje koriste kao gradivni materijal za svoje paviljone igre. Takođe, na jako dobar način studenti integrišu u rješenja i koncept reciklaže, koristeći kao motiv oštećene i iscijepane jarbole jedriličarskih klubova na crnogorskom primorju, nautički konop i ribarske mreže, čime koriste priliku da dodatno promovišu Crnu Goru kao turističku destinaciju.

Kako je karakter ove smotre dominantno hortikulturnog karaktera, studenti su za imperativ imali upotrebu biljaka u okviru paviljona, čime su sa pažnjom pristupali izboru biljnih vrsta, koje na najbolji način prikazuju crnogorski kontekst. Jedna od posebno zanimljivih tema bilo je rješenje studenata, koji su odabrali biljku Žuku, koja je karakteristična za obalu crnogorskog primorja, ali i njeno zaleđe, a koju su nekada žene u okolini Bara, koristile za izradu tkanine. Jedan od studentskih timova, za ideju je imao upravo paviljon koji bi bio izrađen u toj autentičnoj tehnici, čime bi se na najbolji način odgovorilo na temu Floralisa. Nažalost, divne žene koje su studenti pronašli a koje poznaju ovaj zanat, ukazale su na složenost tehnike koja zahtijeva dugo odležavanje biljaka u morskoj vodi, zatim veoma dugu pripremu, i spor proces realizacije, te se u tim vremenskim okvirima, suprotno savršenoj ideji, paviljon nije bilo moguće realizovati.

INTERAKTIVNI, MINIMALISTIČKI SVEDEN, ALI I RAZIGRAN PAVILJON CRNE GORE, NAIZGLED SE, SA DJEČIJOM LAKOĆOM IGRA SLOŽENIM TEMAMA KONTEKSTA, MULTISKALARNOSTI, TAKTILNOSTI, VIŠEZNAČNOSTI.  PROJEKAT INTERPRETIRA KARAKTERISTIČNE ATRIBUTE CRNOGORSKOG KONTEKSTA, UZIMAJUĆI ULCINJSKU SOLANU, ALI I TRADICIONALNU ARHITEKTURU I VRT KAO INSPIRACIJU. 

Ipak, samo jedan projekat trebao je biti odabran za realizaciju, a to je u ovoj veoma kvalitetnoj konkurenciji, ipak zaslužio koncept LUDIS IN SALE / Igre u soli, koji je dizajnirao tim studenata u sastavu: Irina Kusovac, Sara Stijepović, Ognjen Mandić i Marko Jovanović pod mentorstvom prof.dr Svetlane Perović, doc.dr Eme Alihodžić Jašarović i saradnika dr Jelene Bajić Šestović, doc.dr Sanje Savić, dr Nevene Mašanović i MSc Nemanje Milićevića.

Interaktivni, minimalistički sveden, ali i razigran paviljon Crne Gore, naizgled se, sa dječijom lakoćom igra složenim temama konteksta, multiskalarnosti, taktilnosti, višeznačnosti. Projekat interpretira karakteristične atribute crnogorskog konteksta, uzimajući ulcinjsku solanu, ali i tradicionalnu arhitekturu i vrt kao inspiraciju. Koristeći so kao lokalni i mediteranski materijal, studenti su gradeći paviljon sa kockama od soli, ukazali na njegov fizički, umjetnički i fenomenološki potencijal, ali i opomenuli na društvenu, ekonomsku i ekološku ulogu. Studenti na taj način koriste modul / slanu kocku težine 10kg, kojom grade zidove paviljona, koji kao takav ima veoma sveden, čist vizuelni izraz kao neutralnu podlogu za prezentaciju vrtova igre. U kontekstu teme manifestacije, crnogorski tim zidovima soli koji aludiraju i na tradicionalni crnogorski kameni slog zida, kreiraju tri vrta - prostora za igru - đardina, u kojima se nalaze karakteristične pažljivo odabrane biljke crnogorskog podneblja: maslina, citrus i smokva. Ovakav pristup ukazuje da so može postati paradigma za neke nove pristupe u projektovanju, akcentujući princip integracije fizičkih i sadržajnih vrijednosti vrta i paviljona. Paviljon u Francuskoj su izgradili studenti sa mentorima prof. Perović, Alihodžić Jašarović i Milićević, i to se može okarakterisati kao jedno vanredno i nezaboravno iskustvo, imajući u vidu okolnosti u kojima preko 200 zemalja istovremeno gradi svoje paviljone u kampusu koji se nalazi na nekoliko hektara. Kiša i iznenađujuće loše vrijeme za taj period godine, dodatno je otežavao proces svim učesnicima, ali to nijednog momenta nije umanjilo raspoloženje u kampusu.

KORISTEĆI SO KAO LOKALNI I MEDITERANSKI MATERIJAL, STUDENTI SU GRADEĆI PAVILJON SA KOCKAMA OD SOLI, UKAZALI NA NJEGOV FIZIČKI, UMJETNIČKI I FENOMENOLOŠKI POTENCIJAL, ALI I OPOMENULI NA DRUŠTVENU, EKONOMSKU I EKOLOŠKU ULOGU.

Brzina snalaženja, ali i korisne improvizacije i savladavanje jezičkih barijera, naučili su nas da je moguće, timski, za samo dva dana sagraditi paviljon od 600 modula slanih kocki, i pripremiti sve da ovaj paviljon bude veoma posjećen od strane publike. Da je koncept igre uspio, govori veliki broj posjetilaca, među kojima je najviše djece, koja su se igrala u đardinima, a posebno je bilo zanimljivo otkriće da se paviljon može i pojesti.
Dodatna vrijednost ovog koncepta, ukazuje na odgovoran i osviješćen pristup studenata, koji promovišu ekološki karakter materijala, ali i njegovu cikličnu i recviklažnu upotrebu. U tom smislu, integrišući lokalnu zajednicu, studenti nakon izložbe, paviljon ostavljaju lokalnim poljoprivrednicima, koji slane kocke mogu koristiti kao koristan prehrambeni sastojak za stoku. Na taj način, paviljon od soli, ne postaje problem za demontažu i ogromna količina otpada, kako to obično biva, već nastavlja svoj životni ciklus u drugom obliku.
Uz veoma zapažen paviljon, crnogorski tim predstavio se istoimenom publikacijom LUDIS IN SALE, koja je namjenski rađena, a koja sadrži prikaz teorijskih tekstova referentnih autora iz Crne Gore i regiona, ali i prikaz svih studentskih radova realizovanih u okviru ovog semestralnog istraživanja na Arhitektonskom fakultetu. Igra, cveće i so, tekst je profesorice dr. Snežane Vesnić, koja na savršen način govori o jeux de fleures / igri cvijeća, o estetskom iskustvu cvijeća i soli, ali i o Solani kao metafori polja igre. Prof.dr Miljana Zeković u svom tekstu Kao so (o mogućoj budućnosti gradova), piše o metafizičkoj vrijednosti soli, ali i o značaju solana kroz istoriju, koje su koncentrisale misao o gradu u svojoj bliskoj okolini. Ona takođe predviđa da ,,so vrednija od zlata,, može postati materijal koji će tek biti otkriven u svom punom potencijalu, jer će održivost postati apsolutni uslov budućnosti. Profesorica dr Svetlana Perović piše o Vrtovima soli, opisujući fenomen nastajanja i nestajanja, analizirajući umjetničke koncepte slanih vrtova japanskog umjetnika Motoi Yamamotoa.

UZ VEOMA ZAPAŽEN PAVILJON, CRNOGORSKI TIM PREDSTAVIO SE ISTOIMENOM PUBLIKACIJOM LUDIS IN SALE, KOJA JE NAMJENSKI RAĐENA, A KOJA SADRŽI PRIKAZ TEORIJSKIH TEKSTOVA REFERENTNIH AUTORA IZ CRNE GORE I REGIONA, ALI I PRIKAZ SVIH STUDENTSKIH RADOVA REALIZOVANIH U OKVIRU OVOG SEMESTRALNOG ISTRAŽIVANJA NA ARHITEKTONSKOM FAKULTETU.Docent dr Ema Alihodžić Jašarović piše o Jestivoj arhitekturi, ukazujući na alarmante podatke o količinama prehrambenog otpada (food waste) na globalnom nivou, pri čemu prikazuje inovativne prakse koje upravo koriste prehrambene namirnice kao nove gradivne materijale. Poseban akcenat je upravo na upotrebi soli, koja ima nevjerovatne hemijske ali i fizičke karakteristike, da postane ekološki materijal budućnosti, kao što to na primjer predlaže Atelier Luma. Takođe, sjajan tekst o biodiverzitetu Ulcinjske solane, pisala je profesorica dr Danka Caković, dok je Zenepa Lika, izvršna direktorica dr Martin Shneider Jaccoby Assoc. MSJA u svom tekstu Dobro došli u grad soli, pisala je o borbama za Ulcinjsku solanu, o oživljavanju nekadašnjeg slogana: proizvod ljubavi sunca i mora, ali i o festivalu Bird Salt People: FEST posvećen Parku prirode Ulcinjska solana, a koji postoji od 2021. godine. Tu je i zanimljiv tekst studenta Marka Đurića na temu U parku (ne) postoji grad, a koji analizira Tchumijev koncept parka De la Villette.Otvaranje izložbe predstavljalo je prilično svečan događaj, koji je za ideju imao teatralan i grupni obilazak svih paviljona, a koji se završio svečanom proslavom u Domaine de la Chabotterie. Otvaranju crnogorskog paviljona prisustvovali su predstavnici Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, Mr Majda Adžović, državna sekretarka, Mr Nevena Jovović, v.d.generalne direktorke Direktorata za prostorno planiranje, Mr Željka Čurović, načelnica direkcije za strateški razvoj sistema planiranja i Andrej Nedović. Izložba je za javnost bila otvorena od 17. do 27. maja 2024. godine.